Inson huquqlari - har bir insonning millati, yashash joyi, jinsi, etnik kelib chiqishi, tanasining rangi, dini, tili va boshqa belgilaridan qat'i nazar, ajralmas huquqlaridir. Barcha odamlar har qanday turdagi kamsitishlarni istisno qilgan holda, inson huquqlaridan bir xilda foydalanish huquqiga egadirlar. Ushbu huquqlar o‘zaro bog‘liq va ajralmasdir.
Insonning umumbashariy huquqlari ko‘pincha shartnomalar, xalqaro odat huquqi, huquqning umumiy printsiplari va xalqaro huquqning boshqa manbalarida qonun ko‘rinishida mustahkamlangan va kafolatlangan. Inson huquqlari bo‘yicha xalqaro huquq davlatlarga inson huquqlari va asosiy erkinliklarini rivojlantirish hamda himoya qilish bo‘yicha majburiyatlarni yuklaydi.
2015-yil sentyabr oyida Birlashgan Millatlar Tashkilotiga a'zo davlatlar 2030-yilgacha bo‘lgan davrda barqaror rivojlanish maqsadlari to‘g‘risida kelishuvga erishdilar. 2030-yilga mo‘ljallangan kun tartibida inson huquqlari bo‘yicha xalqaro hujjatlar bilan mustahkamlangan bir qator muhim inson huquqlari majburiyatlari ko‘zda tutilgan bo‘lib bunda, barqaror rivojlanish maqsadlari, yoki Global Maqsadlar deb nomlanuvchi qashshoqlikni yo‘q qilish, sayyorani himoya qilish va barcha odamlarga tinchlik va farovonlik olib kelishga qaratilgan universal choralardir. Maqsadlar BMTga a'zo barcha davlatlar, shu jumladan, O‘zbekiston tomonidan 2015-yil sentyabr oyida ma'qullangan. Ularga 2030-yilga qadar erishilishi kerak bo‘lgan 17 ta maqsad kiritilgan bo‘lib, bular: qashshoqlik yo‘q, ochlikning minimal darajasi, yaxshi sog‘liq va farovonlik, sifatli ta'lim, gender tengligi, toza suv va sanitariya, imkoniyatli va toza energiya, munosib mehnat va iqtisodiy o‘sish, tengsizlikni kamaytiring, iqlimga qarshi kurash, qurilish, tinchlik va adolat, kuchli institutlar. Xalqaro huquqqa muvofiq, davlatlar inson huquqlarini hurmat qilish, himoya qilish va ularni ro'yobga chiqarish majburiyatlarini o‘z zimmalariga oladilar. Inson huquqlarini hurmat qilish, davlatning inson huquqlarini amalga oshirishga aralashmaslik va ularni cheklashdan tiyilishini anglatadi. Inson huquqlarini himoya qilish majburiyati davlatdan huquqbuzarliklarning oldini olishni talab qiladi. Inson huquqlarini amalga oshirilishi davlatga insonning asosiy huquqlarini to‘sqinliksiz amalga oshirilishini kafolatlash majburiyatini yuklaydi.
Xusin ISKANDAROV,
Tuproqqal’a tumani yuridik xizmat ko‘rsatish markazi boshlig‘i.